انقلاب قبل از خودآگاهی

برای ما که با وجود چهارده قرن تاریخ، هنوز چند سالیست که مرحله "تکوین ایدئولوژیک" را آغاز کرده‌ایم و نخستین گامها را برداشته‌ایم، بسیار کم تجربگی و کم تجربگی خطرناک و فاجعه آمیز و نابود کننده‌ایست اگر از تکیه بر روی مبانی فکری و ایدئولوژیک اسلام به غفلت بگذریم و تمامی توش و توانمان را در یک محدوده عمل مطلقا سیاسی مستهلک سازیم.
این کار موجب آن میشود که اسلام نو، در جنین خفه شود و میراث خوار جهادها و شهادتهای ما دیگران باشند.
دیگرانی که بارها نشان داده‌اند که چه میراث خواران حق ناشناس و دشمنکامی هستند، میراث خوارانی که می‌خورند و حتی در لفظ سپاسی نمی‌گزارند؛ و در نهایت سر از گریبان دیکتاتوری، بورژوازی و حتی همزیستی مسالمت آمیز با امپریالیسم و سرمایه‌داری در می‌آورند...
(علی شریعتی- م.آ. ۱ ص۲۰۶-۲۰۷)
 

.....................
پ ن: علی شریعتی چند ماه قبل از مرگش در نامه‌ای بار دیگر خطر انقلاب سریع را گوشزد کرده و هشدار "انقلاب قبل از خودآگاهی فاجعه است" را این‌بار با شرح بیشتری تکرار می‌کند. آیا شواهد امروز صحت این پیش بینی را تایید نمی‌کنند؟ آیا با وجود این‌همه فرصت سوزی شانس دوباره‌ای برای طرح و ظهور حقیقت دین در جامعه مانده است؟

مسلمین بدون اسلام!

.... اسلام که رفت و فقط مسلمین ماندند، مؤمنین و شخصیت‌های دینی ما  هم آن روح و جهت بینش اسلام را گم کردند و فقط شعائر را فهمیدند و احکام فردی را. دلشان به این خوش بود که سلطان محمود به جنگ هندیان نامسلمان می‌رود و سلطان خدابنده شیعه می‌شود و گوهرشاد خانم ملکه مغولی مسجد می‌سازد- بالاتر از این‌ها را دیگر نمی‌فهمیدند. همین قدر که فلان قلدر ستمکار با حفظ رژیم و رویه و زندگی فرعونیش، ختنه بکند و طی تشریفاتی به دین مبین اسلام مشرف شود و به تعظیم شعائر بی‌ضرر بپردازد و اسم غارت‌هایش را جهاد بگذارد و از یزید بدتر عمل کند و برای حسین، روضه برپا کند، دل‌های مؤمنین شاد و اسلام، آباد می‌شد.

علی شریعتی، مسولیت شیعه بودن

مذهب برای ساختن جامعه

اسلام برای اولین بار در تاریخ، مکتبی بود که احساس مذهبی و قدرت معجزآسای مذهب را که همواره در درونگرائی و ذهنیت فرد تجسم داشت و به تزکیه نفس و به ساختن انسان های متعالی می پرداخت، از آسمان به زمین آورد، این قدرت عظیم معنوی درونی و فردگرائی را وجهه بیرونی و اجتماعی نیز داد و در مسیر ساختمان جامعه بشری و رهبری عینی و زندگی این جهانی اجتماع انسان به کار گرفت.

علی شریعتی- ما و اقبال

 

دین مردم

اسلام جهتی ضد اشرافی دارد،
دین مردم است، 
با طبقات حاکم سر مبارزه ای آشتی ناپذیر دارد، 
با ملاء (کله گندها) یا مترف (شکم گنده ها) و حتی با طبقه یا روحانیون (احبار ورهبان)
 که در همه جامعه ها وادیان گذشته یکی از طبقات حاکمه بوده اند؛
 هدف نهایی اسلام استقرار عدالت و برابری جهانی است.
 (لیقوم الناس بالقسط) 
فلسفه تاریخ اسلام پیروزی قطعی و مقدر توده محکوم و مردم اسیر و ضعیف و حکومت آنان بر روی زمین است: 
ونرید ان نمن علی الذین استعضفوأ فی الارض و نجعلهم ائمه و نجعهم الوارثین 

علی شریعتی،
اقبال، معمار تجدید بنای تفکر اسلامی

 

 

مکتب تجزیه شده

.

این شخصیت علی و این مکتب اسلام باقی مانده، اما تجزیه شده درست مثل این که من بمانم اما دستم را یک جا قطع کنند و ببرند و پایم را یک جای دیگر، سرم و چشمم را جای دیگر و قلبم را جائی و مغزم را جای دیگر، من بتمامه هستم، از میان نرفته ام و حتی تجلیل می شوم و خیلی هم تقدیس می شوم و شاید هم خیلی مبالغه آمیز، اما زندگی و حرکت نمی توانم داشته باشم زنده نیستم.

علی شریعتی، ما و اقبال

 

حقیقت یا مصلحت؟

همواره شاهد قربانی شدن و پایمال شدن حقیقت‌ها به وسیله‌ی انسان‌های مصلحت‌پرست بوده‌ام، 
پس اعتقاد یافته‌ام که : 
"هیچ چیز غیر از خود حقیقت، مصلحت نیست"

علی شریعتی
 

گسستگی فرهنگی

"گسستگی و بیگانگی تاریخی و فرهنگی"، بلایی بشری است، که هم اکنون جامعه اسلامی به معنای اخص و مشرق به معنای اعم از آن رنج میبرد، و از همه مواریث و مفاخر انسانی و عناصر و سرمایه های معنوی اش جدا شده و درختی است که ریشه هایش از خاک بیرون افتاده است و در معرض سموم مرگبار !
 با "گسستگی تاریخی"، نسلی از نسلهای پیشین جدا می افتد، و تمام موفقیتها و ارزشها و اندوخته هایش را از دست میدهد، و آن وقت، اسلامی که مثلاً در چهار هزار سال پیش علیه بردگی و نظام قارونی و فرعونی و نظام شرکت، بزرگترین موفقیتها را داشته است و با ابراهیم ها و موسی ها، صاحب بزرگترین و عمیق ترین مکتب فکری و انسانی بوده است، پیوستگی اش میگسلد و نسل گسسته از نهضت و فرهنگ ابراهیم به صورت جاهل های بت پرست عرب پیش از پیامبر در می آیند. و حتی قیام خود پیامبر و آن همه موفقیت های بزرگ اسلامی در سرزمین های مختلف و روح و تمدن و تاریخ اسلامی بعد از چند قرن، همه متوقف می ماند و نسلی به وجود می آید که از این فرهنگ و حرکت و جریان، جز تصویرهایی موهوم و شکسته ندارد.

علی شریعتی، اسلام شناسی

 

فقدان معرفت درست

«یک جامعۀ منحط اگر یک دین مترقی داشته باشد و «آگاه» نباشد، مترقی نمی‌شود.. بلکه دین مترقی را در سطح منحط خودش پائین می‌آورد.. آنچه را که ما فاقد ِ آنیم ایمان و قدرت ایمان نیست، بلکه «عدم ِ معرفت» درست و منطقی و علمی به مسائلی است که بدان ایمان داریم..»

علی شریعتی، علی تنهاست

 

انقلابهای زودرس

 

ترجیح می‌دهم دو نسل، سه نسل، کار کنند و بعد به نتیجه برسند. اما اگر در عرض ده سال به نتیجه برسیم، باز برمی‌گردیم به صدسال عقب‌تر.
 همیشه یک تجربه‌ ی عجیب در افریقا و آسیا شده:
 کسانی که به‌سرعت به نتیجه رسیده‌اند، بعد، امتیازات قبل از انقلاب‌شان را هم از دست داده‌اند.
 من همه‌ ی انقلابات زودرس را نفی می‌کنم.

علی شریعتی، چه باید کرد

 

دعوتهای فریبنده

 

استحمار ، گاه تورا به زشتی ها وانحراف ها دعوت نمی کند، تورابه زیبایی ها و حقایق دعوت می کند  تااینکه تورااز آن حقیقتی که اگربه آن بیاندیشی خطرناک وبیدارکننده است،  غافل کند.

علی شریعتی ، چه باید کرد؟