انقلاب قبل از خودآگاهی

برای ما که با وجود چهارده قرن تاریخ، هنوز چند سالیست که مرحله "تکوین ایدئولوژیک" را آغاز کرده‌ایم و نخستین گامها را برداشته‌ایم، بسیار کم تجربگی و کم تجربگی خطرناک و فاجعه آمیز و نابود کننده‌ایست اگر از تکیه بر روی مبانی فکری و ایدئولوژیک اسلام به غفلت بگذریم و تمامی توش و توانمان را در یک محدوده عمل مطلقا سیاسی مستهلک سازیم.
این کار موجب آن میشود که اسلام نو، در جنین خفه شود و میراث خوار جهادها و شهادتهای ما دیگران باشند.
دیگرانی که بارها نشان داده‌اند که چه میراث خواران حق ناشناس و دشمنکامی هستند، میراث خوارانی که می‌خورند و حتی در لفظ سپاسی نمی‌گزارند؛ و در نهایت سر از گریبان دیکتاتوری، بورژوازی و حتی همزیستی مسالمت آمیز با امپریالیسم و سرمایه‌داری در می‌آورند...
(علی شریعتی- م.آ. ۱ ص۲۰۶-۲۰۷)
 

.....................
پ ن: علی شریعتی چند ماه قبل از مرگش در نامه‌ای بار دیگر خطر انقلاب سریع را گوشزد کرده و هشدار "انقلاب قبل از خودآگاهی فاجعه است" را این‌بار با شرح بیشتری تکرار می‌کند. آیا شواهد امروز صحت این پیش بینی را تایید نمی‌کنند؟ آیا با وجود این‌همه فرصت سوزی شانس دوباره‌ای برای طرح و ظهور حقیقت دین در جامعه مانده است؟

آگاهی

آگاهی اگر چه به رنج ، ناکامی و بدبختی منجر شود ، 
طلیعه راه و طلیعه روشنایی ، طلیعه نجات بشریت است ،… 
از جهلی که خوشبختی ، آرامش ، یقین و قاطعیت میآورد ، 
هیچ چیز ساخته نیست.

علی شریعتی 

 

دو بال انسان

مردم را برای همیشه نمی‌‏شود ناآگاه نگه داشت.

گذشته از این، خود پیشرفت و توسعه تمدن خواه ناخواه منجر به یک سلسله بیداری‌ها می‏‌شود.

 استعمار چه بخواهد چه نخواهد، افکار پخش می‏‌شود، و انواع وسائل ارتباطی دیگری که هست.

این بود که به فکر نیرنگ دیگری افتادند و آن این که آن بال دیگر را خراب کنند. بال دیگر چیست؟

بال اراده، بال احساس شرف و کرامت ذات و این که من انسان هستم، بال اخلاق.

تا وقتی که مردم جاهل بودند، برنامه فاسد کردن انسان‌ها از نظر اخلاق چندان برای استعمار مطرح نبود، نیازی به آن نبود. ولی از روزی که دیدند آگاهی تدریجا دارد پیدا می‏‌شود، نمی‌‏شود جلو آگاهی را گرفت و مردم را برای همیشه در بی‌‏خبری گذاشت، گفتند حالا وقت این است که آن بال دیگر را از مردم بگیریم و آن، بال اخلاق، بال پاکی و طهارت است. 

اینجا بود که به مسئله اشاعه انواع فساد اخلاق‌‏ها به عنوان یک مخدّر و یک امر تخدیر کننده پرداختند.

ولی این مسئله را به این نام نمی‏‌گفتند، همان را هم به نام تمدن، پیشرفت و آزادی می‌‏گفتند. به نام تمدن و پیشرفت و آزادی و از راه فساد اخلاق، بی‌‏حسی ایجاد می‌‏کردند. 

انسان اگر عالم و آگاه هم بشود، وقتی که خُلق و روحیه‌‏اش فاسد شد، نه تنها آن آگاهی به سود خود و جامعه‌‏اش نیست، بلکه همان آگاهی بیشتر به زیان جامعه‌‏اش تمام می‌‏گردد.

مرتضی مطهری،

آینده انقلاب اسلامی، ص۲۱۴-۲۱۳

 

رسالت روشنفکر

"... تا مردم به آگاهی نرسیده‌اند و خود صاحبِ شخصیتِ انسانی و تشخیصِ طبقاتی و اجتماعیِ روشنی نشده‌اند و از مرحله‌ی تقلید و تبعیت از شخصیت‌های مذهبی و علمیِ خود که جنبه‌ی فتوایی و مقتدایی دارند...( فراتر نرفته اند)
  رسالتِ روشنفکرِ وابسته به چنین جامعه‌هایی در یک کلمه عبارت است از: وارد کردنِ واقعیت‌های ناهنجارِ موجود در بطنِ جامعه و زمان، به احساس و آگاهیِ توده. 
.
علی شریعتی
مجموعه آثار ۴، ص ۹۴